آشنایی با انواع گیتار برای کسانی که به یادگیری این ساز علاقهمندند، بسیار ضروری است. گیتار به عنوان یک ساز زهی نواخته میشود و صدای آن از ارتعاش سیمها تولید میشود، به همین دلیل در دسته سازهای کوردوفون قرار میگیرد.
این ساز، با تاریخچهای طولانی، توانسته است با تحولات موسیقی غرب همگام شده و به پیشرفتهای قابل توجهی دست یابد؛ به طوری که انواع مختلفی از آن پدید آمده و اکنون جایگاه ویژهای در موسیقی جهان دارد. برای انتخاب گیتار مناسب، آشنایی با انواع آن ضروری است.
انواع گیتار و ویژگیهای آنها
گیتارها به صورت کلی به دو دسته آکوستیک و الکتریک تقسیم میشوند. هر کدام از این دستهها دارای ویژگیها و انواع مختلفی هستند.
گیتار آکوستیک
گیتار آکوستیک صدای سیمهای خود را تنها از طریق بدنه چوبی تقویت میکند. این نوع گیتار دارای شش سیم فلزی است که ضخامت آنها از زیرترین تا بمترین سیم متفاوت است. بدنه گیتار از ترکیب صفحه چوبی پشتی، صفحه چوبی جلویی و دو قسمت انحنادار کناری ساخته میشود. صدای این گیتار به دلیل جنس سیمها و چوب خاصی که استفاده میشود، زنگ خاصی دارد.
گیتار کلاسیک
این نوع گیتار دارای سه سیم نایلونی و سه سیم فلزی است. گیتار کلاسیک دارای تاریخی کهن است و اجداد این ساز در هزارههای اول و دوم قبل از میلاد در خاور نزدیک نواخته میشدند. این نوع گیتار بیشتر در موسیقی کلاسیک استفاده میشود و بسیاری از گیتاریستهای کلاسیک مطرح جهان از اروپا و بهویژه اسپانیا هستند.
گیتار فلامنکو
گیتار فلامنکو دارای دو یا سه سیم فلزی است. این نوع گیتار بیشتر در سبکهای فولک و فلامنکو استفاده میشود و تفاوتهای آن با گیتار کلاسیک شامل نوع سیمها و روش اتصال آنها به خرک است. سیمهای گیتار کلاسیک معمولاً با گره به خرک وصل میشوند، در حالی که سیمهای گیتار فلامنکو به داخل بدنه میروند و با یک میخ کوچک محکم میشوند.
گیتار الکتریک
گیتار الکتریک نوعی گیتار است که خود به تنهایی صدا نمیدهد. بر خلاف سایر گیتارها، بدنهاش معمولاً خالی است و برای تولید صدا به دستگاههایی به نام افکت و آمپلیفایر متصل میشود. به دلیل اینکه این دستگاهها با برق کار میکنند، این نوع گیتار را گیتار الکتریک مینامند. خود گیتار نیازی به برق ندارد.
بدنه گیتار الکتریک از چوب ساخته شده است و شش سیم آن از جنس فلزی هستند. البته مدلهایی با هفت سیم و همچنین نسخههای مختلف با دو یا سه پیکاپ نیز برای این گیتار وجود دارد. گیتار الکتریک برای نواختن سبکهای مختلفی مانند راک، متال و نسخههای مشتق از آن استفاده میشود.
مهم است که بدانید که قبل از شروع به نواختن گیتار الکتریک، نیازی به یادگیری سایر انواع گیتار ندارید. با وجود شباهتهای زیادی به دیگر گیتارها، گیتار الکتریک تفاوتهای قابل توجهی دارد که آن را یک ساز مستقل میسازد. برای انتخاب سبک نواختن، نیاز به دانش کافی دربارهی انواع مختلف سبکهای گیتار الکتریک دارید.
فرآیند تولید صدا در گیتار الکتریک به این شکل است که صدا از طریق پیکاپها (میکروفونهای گیتار الکتریک) به دستگاهی به نام افکت منتقل میشود، در آنجا پردازش و تغییر مییابد و از طریق آمپلیفایر به گوش شنونده میرسد.
از بزرگان این ساز میتوان به جو ساتریانی، ینگویه مالمستین، پل گیلبرت، دیوید گیلمور، ادی ون هالن، اسلش، گری مور و دیگران اشاره کرد که هرکدام از آنها سبک نواختن منحصر به فردی دارند و برای انتخاب سبک مورد نظر، نیاز به دانش کافی دربارهی سبکهای مختلف گیتار الکتریک دارید.
گیتار الکتریک انواع مختلفی دارد و با استفاده از پیک و انگشت هم در سبکهای مختلف نواخته میشود که هرکدام از این سبکها شیوهی خاصی برای نواختن دارند.
تاریخچه گیتار
گیتار، یکی از سازهایی است که از دیرباز در ایران وجود داشته و به طور گستردهای نواخته میشده است. هنرمند و موسیقیدان مشهور انگلیسی، هنری جرج مایر، توضیح میدهد که “بربط”، که همان “عود” قدیمی ایران است، اصل گیتار را تشکیل میدهد. نام “بربط” به این دلیل انتخاب شده است که شکل بدنه آن شبیه به صدف (بر) مرغابی (بط) است. در قرن ۱۱ میلادی، با تصرف اعراب در اسپانیا، عود به اروپای جنوبی منتقل شد. عود، احتمالاً مهمترین ساز موسیقی است که از شرق به غرب منتقل شده است. انواع مختلفی از عود ایجاد شدهاند، که بسیاری از سازهای دیگر مشتق شدهاند.
اینگرید ذهبی در یک مقاله با عنوان “پیدایش گیتار”، نوشته است: در سال ۱۴۹۲، هنگامی که اعراب و یهودیها مجبور به ترک اسپانیا شدند، نواختن گیتار یا عود در اسپانیا، به ویژه در جنوب این کشور، به گونهای گسترده رواج پیدا کرد که مردم آن را به عنوان ساز محلی خود میشناختند. اندازه گیتار تغییر کرد، کوچکتر شد و تزئیناتی به آن اضافه شد، سپس آن را “ویولا” نامیدند. موریس جی سامرفیلد در کتابش “گیتار کلاسیک از ۱۸۰۰ تا امروز”، چهارتار ایرانی را منشأ اصلی گیتار نام برده است.
هنرمند دیگر، هنری جرج فایر، در یک مقاله اشاره کرده است که شیخ حیدر، که در سال ۸۹۸ هجری وفات یافت و یکی از بنیانگذاران دودمان صفوی بود، چهارتار را اختراع کرد. در دائرهالمعارف آمریکا چاپ ۵، میآید: “گیتار، یک ساز است که در قرن ۱۲ میلادی توسط اعراب از ایران به اسپانیا منتقل شد.” منابع مختلف دیگر نیز تأکید دارند که گیتار یک ساز با ریشههای ایرانی و اصیل است.
گیتار، به عنوان یکی از سازهایی که امروزه به طور گسترده در انواع موسیقی، از کلاسیک تا جاز و راک، استفاده میشود، شهرت زیادی دارد. انواع مختلف آن با صداهای ممتاز خود، تمام انتظارات علاقهمندان به انواع موسیقی را برآورده میکند، که این ویژگی باعث محبوبیت گیتار شده است.
به آنهایی که برای اولین بار در نظر دارند گیتار خریداری کنند، همواره این سؤال پیش میآید که چه نوع گیتاری را انتخاب کنند. برای انتخاب صحیح، اولین قدم مهم این است که مشخص کنید که به کدام سبک نوازندگی علاقه دارید و بسته به آن، نوع مناسبی از گیتار را انتخاب کنید. این آگاهی به شما کمک میکند که به طرز موثرتری موسیقی را فرا بگیرید.